Geschiedenis van de Bossche Draak
Toen jhr. mr. Paulus Jan Bosch van Drakestein, van 1856 tot 1894 Commissaris der Koning (van de Koningin) in de provincie Noord-Brabant op 20 mei 1894 overleed, liet hij de gemeente Den Bosch een legaat van 10.000 gulden na. Met dit geld moest de gemeente een fonteinmonument oprichten ter herinnering aan zijn vrouw en zijn tweelingdochters. Deze tweeling, Paulina Maria en Henriëtte Wilhelmina Frederica, was op 16-jarige leeftijd op 19 en 20 november 1881, daags na elkaar overleden. Zijn vrouw Elisabeth stierf ruim drie jaar later op 20 augustus 1884. Het fonteinmonument moest de herinnering aan hen levend houden, terwijl de fontein tevens een gratis drinkwatervoorziening moest bieden aan mens en dier.
Het ontwerp van de Bossche draak
Bij het uiteindelijke ontwerp van de fontein bleek dat deze voor het laatste doel niet zo geschikt was. Er werd besloten een bijfonteintje te plaatsen, dat nu verdwenen is.
Aan de oprichting van het monument zaten de nodige haken en ogen, zoals bij meerdere monumenten in onze stad het geval is. Bij zijn redevoering bij het in gebruik nemen van de fontein gaf de burgemeester als reden op dat het negen jaar duurde eer de fontein geplaatst werd, dat men een passende bebouwing voor de fontein wilde hebben. Negen jaar voordien lag er voor het station slechts een lokale zandvlakte. Er was echter nog een andere reden.
Er was een prijsvraag uitgeschreven om te komen tot een ontwerp van het monument. Drie ontwerpen werden bekroond. Niet een van deze ontwerpen, zelfs niet het met de eerste prijs bekroonde ontwerp van Oscar en Henri Leeuw uit Nijmegen, kon genade vinden in de ogen van de gemeenteraad. Tenslotte gaf men de stadsarchitect en directeur van de KTA (Koninklijke School voor Kunst, Techniek en Ambacht) J. Dony de opdracht een ontwerp te maken. Dit ontwerp kreeg wel het fiat van de gemeenteraad en staat nu nog te pronken voor het station.
De betekenis van de drakenfontein
Bovenaan de fontein zien we een van gedreven koper vervaardigde draak, die schittert in het zonlicht, omdat zij geheel verguld is. Op vier sokkels van de onderkant van het monument vinden we nog vier draken. Zij spuwen geen vuur maar water, daarin geassisteerd door twee vissekoppen die zich aan de beide zijkanten bevinden. Deze draken symboliseren de familienaam Bosch van Drakestein, terwijl de vergulde draak bovendien het familiewapen met de spreuk ‘virtute et labore’ (door deugd en arbeid) in zijn klauw houdt. Een allegorische voorstelling in koper vinden we aan de voorzijde van het monument. Ook deze herinnert aan de overledenen. De afbeelding stelt nl. een vrouwenfiguur met twee meisjes voor, waarvan er een een aalmoes geeft aan een arm vrouwtje. ‘Charitate nibetant’ (zij blonken uit door liefdadigheid) lezen we eronder. Het stadswapen is aan de voorkant van de kolom uitgehouwen. Het doel van de fontein is in een inscriptie aan de achterzijde te lezen.
De makers van het monument
Alleen de van metaal gemaakte versieringen werden buiten de stad vervaardigd door de firma Braat te Delft. Het steenhouwerswerk werd uitgevoerd door de firma N. Graudemans & Zn. Een aparte vermelding verdient het beeldhouwwerk, vervaardigd in het pas geopende atelier van de gebroeders Jac en Jos Goossens in de winter van 1902-1903 onder barre omstandigheden. Het verhaal gaat, dat de beitels steeds verwarmd moesten worden om vastvriezen aan de handen te voorkomen.
